Obama pakt banken aan, volgt Europa?

De Verenigde Staten stevenen af op een forse hervorming van het Amerikaanse financiële stelsel. Banken mogen minder, krijgen meer plichten en komen onder strenger toezicht te staan. Het is nu aan Europa om met de VS in de pas te lopen.

ING Groep 0.83 % === AEX-index 0.46 %

De Amerikaanse Senaat stemde donderdag 20 mei voor een pakket hervormingen dat het bankwezen in de VS op zijn kop zet.

Als het aan de Senaat ligt mogen consumentenbanken straks niet meer voor zichzelf handelen in riskante derivaten. Die tak van sport moeten de banken afsplitsen. Tegelijkertijd mogen die derivaten - zoals herverpakte leningen - niet meer onderling tussen de banken verhandeld worden, maar moeten ze openlijk verhandeld worden via onafhankelijke handelsplaatsen.

Ook krijgt de Amerikaanse regering de wettelijke mogelijkheid om een fonds van 150 miljard dollar op te richten, gevuld met geld van banken, om grote faillissementen op te kunnen vangen. Uit het fonds moeten schuldeisers van de omgevallen instelling worden betaald. Door banken het geld te laten ophoesten voor dit fonds moet voorkomen worden dat belastingbetalers opdraaien voor de kosten.

Er komt een overkoepelend orgaan van bestaande toezichthouders, inclusief een nieuw op te richten consumentenautoriteit, dat systeemrisico's (zoals opkomende kredietbubbels en riskante praktijken) moet herkennen. Financiële instellingen die gezien worden als belangrijk voor het systeem moeten meer kapitaal aanhouden en een zogenaamde 'levend testament' bijhouden waarin staat wie welk financieel product van hen afgenomen heeft.

Dat moet voorkomen dat niemand weet waar de riskante producten van die bank gebleven zijn na een eventueel faillissement. Juist het feit dat niemand wist waar de herverpakte giftige leningen van het omgevallen Lehman Brothers waren gebleven zorgde voor onzekerheid en wantrouwen, wat uiteindelijk de kredietcrisis van 2008 veroorzaakte.

Opstelling Europa en Azië

Zoals gezegd, forse maatregelen. De vraag is nu of de Amerikanen in hun eentje de plannen doorvoeren, waarmee de Amerikaanse financiële sector kwetsbaar wordt gemaakt ten opzichte van de concurrenten in het buitenland, of dat Europa en Azië mee gaan doen.

Vooralsnog voelen landen als China en India er weinig voor om nieuwe, strenge regels op te stellen voor hun banken. Aziatische overheden reguleren hun bankensector al vrij streng. Tot voor kort werden India en China zelfs bekritiseerd door Amerikanen en Europeanen vanwege hun overheidsbemoeienis. Sinds de kredietcrisis is die kritiek grotendeels verstomd.

Tweesporenbeleid Europa

In Europa ontstond de afgelopen maanden een tweesporenbeleid. Duitsland en Frankrijk namen het voortouw in het aanpakken van de financiële sector. Banken moeten onder strenger toezicht komen en meer kapitaal aanhouden. Het verkeer tussen hedgefondsen moet onder toezicht komen en de EU wil strengere toelatingseisen voor de Europese markt.

Nederland heeft zich tot nu toe steeds aangesloten bij wat 'grote broer' Duitsland te berde bracht. De voorstellen van Barack Obama, nu verwerkt in het pakket dat de Senaat goedkeurde, werden door voormalig minister van Financiën Wouter Bos omarmd en ook de huidige (demissionaire) minister, Jan Kees de Jager, onderschrijft de voordelen van de maatregelen.

Weerstand in Londen

Daarnaast gaan er steeds meer stemmen op voor een aparte bankentaks en in Duitsland zelfs voor een zogenoemde 'Tobin-taks', een belastingheffing op financiële transacties. Die belasting bestaat nu nog niet, maar kan op forse weerstand rekenen van in ieder geval de Britten.

Tot nu toe bleek Londen de grote spelbreker. Dat is niet onlogisch, want de financiële sector in de Londense City vormt bijna 9 procent van het Britse bruto nationaal product (bnp). Dan wil je niet te hard uit de hoek komen. De vorige Labour-regering, toch geen vriend van de banken, was al afwijzend; naar verwachting is de nieuwe Conservatieve-LibDem-regering nog kritischer op beperkende maatregelen.

Argument van Britten

De Britten konden tot nu toe verwijzen naar de vermeende verslechtering van de handelspositie van hun banken in vergelijking met de ruime Amerikaanse wetgeving. Maar die vlieger gaat niet meer op als in juni president Obama zijn handtekening onder het wetsvoorstel zet, waardoor een nieuwe realiteit ontstaat.

De kans is heel groot dat Europa en de VS vanaf juni samen zullen optrekken waar het gaat om de regulering van financiële markten. Dat is een goed teken.

De volgende stap is dat eigenlijk álle landen in de wereld deze maatregelen moeten omarmen. Want als dat niet gebeurt is er altijd wel een land dat juist maatregelen schrapt, in een poging om een vluchthaven te worden die banken uit de gereguleerde staten aantrekt. [z24.nl]