Steeds meer nieuwe arbeidsongeschikten

Sinds 2006 komen er ieder jaar meer arbeidsongeschikten bij, blijkt uit een inventarisatie door Z24. Ging het in 2006 nog om circa 21.000 nieuwe arbeidsongeschikten, in 2009 waren dit er ruim 29.000, een toename van bijna 40 procent.

ING Groep 2.41 % === AEX-index 1.76 %

Dit blijkt uit instroomcijfers in de Wet werk en inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA), die in 2006 de WAO verving. Het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft de cijfers op verzoek van Z24 inzichtelijk gemaakt.

De recentste maandcijfers gaan over de maand april. In april 2010 kwamen er 3.110 volledig of gedeeltelijk arbeidsongeschikten bij. In dezelfde maand een jaar eerder waren dat er 2.010 en in april 2008 1.850.

Sinds 2002 was de instroom in de WAO (de WIA bestond toen nog niet) juist gaan dalen als een gevolg van de Wet verbetering Poortwachter. In deze wet staat onder meer dat een werkgever en een zieke werknemer na acht weken ziekte een plan van aanpak gericht op de terugkeer van de werknemer moeten maken. In 2004 werden werkgevers bovendien verplicht hun zieke werknemers twee jaar lang door te betalen.

Maar aan de daling kwam na 2005 een einde. Sinds 2006 neemt het aantal nieuwe arbeidsongeschikten weer toe. Er stromen nog niet zoveel mensen in als in het verleden, maar de cijfers laten een steeds sterkere trend omhoog zien.

Vergrijzing

Uitkeringsinstantie UWV bevestigt de trend. Volgens de uitkeringsinstantie heeft de stijging te maken met de vergrijzing. Er zijn meer oudere werknemers en die hebben meer kans arbeidsongeschikt te raken. Dat er meer vrouwen zijn gaan werken, speelt volgens het UWV ook een rol. Vrouwen vallen vaker uit. De stijgende aantallen hebben volgens de woordvoerder niks te maken met de crisis. Mensen die sinds het begin van de crisis in het najaar van 2008 zijn uitgevallen zitten namelijk nog niet in de cijfers verwerkt. Zieken blijven immers de eerste twee jaar nog in dienst van hun werkgever.

Volgens het Centraal Planbureau (CPB) is de stijging van de instroom in de WIA misschien voor een deel te verklaren door de vergrijzing en de feminisering van de samenleving, maar bij lange na niet volledig. De stijging wordt hier volgens het planbureau maar voor eenvijfde deel door verklaard. De rest zou volgens het CPB wel degelijk met de crisis en met het verkorten van de WW in 2006 te maken kunnen hebben.

"Ik denk niet zozeer dat er sprake is van misbruik, maar er is altijd een grijs gebied", legt hoofd van de afdeling Sociale Zekerheid Daniël van Vuuren van het CPB uit. "Is de conjunctuur sterk dan komen ook mensen met een vlekje makkelijker aan een baan. Is de conjunctuur zwak, dan doen deze mensen eerder een beroep op de WGA (de regeling voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten, zie kader.)."

Van Vuuren: "Voor het verkorten van de WW gaat dezelfde redenering op: in de WW zitten altijd ook mensen die eigenlijk ook voor de WGA in aanmerking zouden komen. Voor iemand van 60 of 62 maakte het eerder niet zoveel uit of hij in de WW of in de WAO terecht kwam. Dat is veranderd."

Verborgen werklozen?

Om te kunnen concluderen of de stijging van de instroom ook betekent dat er weer meer verborgen werklozen in de WIA zitten, is volgens het CPB nader onderzoek nodig. Vroeger werd de WAO door werkgevers vaak gebruikt om overtollige werknemers in te stallen. Sinds de regels zijn aangescherpt, leek dit niet meer mogelijk.

Eind 2009 waren er bijna 83.000 mensen met WIA-uitkering. Daarnaast zijn er ook nog een heleboel mensen met een WAO-uitkering en nog mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering voor jongehandicapten - een Wajong-uitkering - of een arbeidsongeschiktheidsuitkering voor zelfstandigen (WAZ). Tel je deze mensen bij elkaar op dan waren er eind 2009 zo'n 830.000 mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering.

Het aantal mensen met een WIA-uitkering, maar ook die met een Wajong uitkering, neemt de laatste jaren toe. Het aantal mensen met een WAO-uitkering en een WAZ-uitkering daalt echter, omdat deze regelingen niet meer bestaan en er dus geen nieuwe "gevallen" bijkomen.

Kijk je alleen naar de WAO en de WIA dan zaten hier in januari 2006 bijna 695 000 mensen in. Eind 2009 waren dit er zo'n 90.000 minder. Dit wil echter niet zeggen dat deze mensen (bijna allemaal afkomstig uit de WAO) allemaal een baan hebben gevonden. Volgens het UWV is de belangrijkse reden van uitstroom uit de WAO pensionering.

Miljoen

Begin twintigste eeuw waren er in Nederland nog bijna een miljoen arbeidsongeschikten. Dit kon zo niet langer en dus werden de regels aangescherpt en kwam de WIA in plaats van de WAO. Deze aanpassing geldt nog altijd als een groot succes.

Omdat de WAO wordt uitgefaseerd en er minder mensen in de WIA terecht zouden komen, werd becijferd dat er in Nederland over 20 jaar nog maar zo'n 300.000 tot 350.000 arbeidsongeschikten zouden zijn.

Of dit streefcijfer in gevaar komt, omdat de instroom nu weer stijgt, is volgens Van Vuuren van het CPB nog te vroeg om te zeggen. Het ligt volgens hem in de lijn der verwachting dat de instroom na de crisis weer wat zal dalen. Zet hij door dan zal je volgens hem iets in het beleid kunnen aanpassen. Over hoe deze eventuele aanpassing eruit zou moeten komen te zien, wil hij niet speculeren. [z24.nl]