De trucjes van de snelste beursbinken

In de VS zinnen toezichthouders op een betere regulering van handelaren die met snelle computers werken. Wie zijn die snelle beursjongens en wat doen ze precies?

ING Groep 2.10 % === AEX-index 0.35 %

Beurshandelaren die zonder tussenkomst van mensen met computermodellen werken, worden verschillend aangeduid. Soms heten ze algos (vanwege de algoritmische modellen die ze gebruiken), maar ook black box handelaren, robotraders of quants en natuurlijk high frequency traders zijn veel gebruikte aanduidingen. Allemaal verwijst het naar hetzelfde: volledig geautomatiseerd handelen op de beurs.

Opmars

Handelen zonder tussenkomst van mensen op basis van computermodellen is de laatste jaren steeds populairder geworden .Volgens een schatting van het consultancy bedrijf Tabb Group in de zakenkrant Financial Times wordt meer dan de helft van de aandelentransacties in de Verenigde Staten al gedaan door high frequency traders (HFT) en bijna 40 procent van de aandelentransacties in Europa. Overigens zijn de algo’s ook in opkomst op andere handelsplatformen zoals de valutamarkten.

Snel en veel

Een gemeenschappelijk kenmerk van de volledig geautomatiseerde beurshandel is dat het ontzettend snel gebeurt en heel erg vaak. Door heel erg snel - duizenden beursorders per seconde - en heel erg veel te handelen kunnen de algos veel geld verdienen aan minieme prijsverschillen. Bovendien handelen ze in de regel voor eigen rekening.

Miljarden aandelen per dag

Een gevolg van het feit dat de HFT’s zo snel en zo veel handelen is dat ze miljarden aandelen per dag verhandelen. Het persbureau Thomson Reuters zette een aantal grote spelers op een rijtje. Zo blijken grote jongens zoals Getco en Tradebot per dag gemiddeld meer dan één miljard aandelen te verhandelen.

Maar ook grote banken doen aan geautomatiseerd handelen. Zo verhandelen naar schatting onder meer UBS, Goldman Sachs en Morgan Stanley gemiddeld 200 miljoen tot één miljard aandelen per dag door middel van deze manier van handelen.

Verschillende strategieën

De grote afwijkingen in de hoeveelheden aandelen die verschillende partijen per dag verhandelen, doet vermoeden dat ze er verschillende strategieën op na houden. Nu is de precieze werkwijze van veel quants een mysterie, maar er zijn specifieke strategieën aan te wijzen die voor deze jongens zeer geschikt zijn. Deze hebben vooral te maken met hoe lang de handelaar een aandeel vasthoudt. Zie in beeld

Index arbitrage

Voor algo’s die een aandeel maximaal twee minuten lang in hun bezit hebben, is bijvoorbeeld index-arbitrage een interessante strategie. Hierbij maak je gebruik van het verschil tussen de werkelijke prijs van aandelen die samen een index vormen (bijvoorbeeld de bedrijven die genoteerd staan aan de Amsterdamse AEX) en de hoogte van de index.

Er zit namelijk een heel klein beetje tijd tussen de schommelingen van de waarden van de aandelen en de hoogte van de index. Voor gewone, particuliere beleggers is het vrijwel onmogelijk om hiermee geld te verdienen omdat er veel aandelen in een index kunnen zitten en het prijsverschil maar van zeer korte duur is. Voor de supersnelle quants is dit wel mogelijk.

Mean reversion

De iets minder snelle beursbink kan gebruikmaken van de theorie dat aandelenkoersen de neiging hebben terug te keren naar een zeker historisch gemiddelde. Op basis van deze theorie kunnen algos het gemiddelde en de standaarddeviatie (hiermee wordt de beweeglijkheid aangeduid) van aandelen berekenen, en geld verdienen aan uitschieters in de koers van aandelen.

Arbitrage

Allerlei vormen van arbitrage zijn aantrekkelijk voor de snelle, geautomatiseerde beursbink. Dit komt omdat je bij arbitrage gebruikmaakt van kleine prijsverschillen van bijvoorbeeld aandelen. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat een aandeel Shell op de beurs van Amsterdam tijdelijk een andere prijs heeft dan op de beurs van Londen.

Eigenlijk doe je aan arbitrage wanneer je als belegger gebruikmaakt van prijsverschillen die er in theorie niet zouden mogen zijn. Een aandeel Shell zou immers - in theorie - op iedere beurs dezelfde prijs moeten hebben. In de praktijk zijn deze prijsverschillen dan ook vaak klein en van korte duur.

Legitiem of niet?

De grens tussen legitieme arbitrage en marktmanipulatie is lastig vast te stellen. Omdat de precieze manier waarop veel quants handelen een mysterie is, is het lastig om te zeggen wanneer een dergelijke handelaar doet aan legitieme arbitrage of aan marktmanipulatie.

Bovenstaande strategieën kunnen als legitiem aangemerkt worden, maar afgelopen maandag 13 september kreeg het Amerikaanse Trillium kreeg als eerste algo in de geschiedenis een boete van één miljoen dollar omdat het bedrijf illegale technieken heeft gebruikt.

Layering

Trillium zou een strategie hebben gebruikt die layering wordt genoemd. Hierbij geven handelaren verschillende fictieve orders af om zo de prijs van een aandeel te beïnvloeden en hiervan te profiteren. Door bijvoorbeeld heel veel kooporders af te geven zal de prijs van een aandeel stijgen. Echter, bij layering worden de orders op het laatste moment weer ingetrokken en wordt er geprofiteerd van de gestegen (of gedaalde) prijs.

Een andere, vergelijkbare illegale strategie is “spoofing”. Hieronder wordt verstaan dat een handelaar de indruk wekt interesse te hebben in een bepaald aandeel met als doel om de prijs van dat aandeel te beïnvloeden.

Flash crash

De zogenoemde “flashcrash” van 6 mei 2010, waarbij de Amerikaanse Dow Jones-index plotseling bijna duizend punten daalde en binnen enkele minuten weer herstelde, heeft de zorgen over de invloed van HFT’s op aandelenmarkten aangewakkerd. Op die dag ging er op de Amerikaanse beurs eventjes meer dan duizend miljard dollar aan beurswaarde in rook op.

De exacte oorzaak van deze crash niet officieel boven tafel is gekomen, maar één van de theorieën is dat een (menselijke) handelaar per ongeluk een verkeerde verkooporder ingaf voor de aandelen Procter & Gamble en 3M. De handelaar zou, zo gaat het verhaal, per ongeluk voor 16 miljard dollar aandelen hebben verkocht in plaats van 16 miljoen.

Zo'n tikfout zou snel ontdekt moeten worden. Maar omdat de handel grotendeels door computermodellen gedomineerd wordt, reageerden andere beleggers hierop door ook massaal aandelen te drossen.

Onderzoek

Sinds dit incident staan quants volop in de belangstelling van de Amerikaanse toezichthouder die een onderzoek instelde naar de oorzaken van de flash crash en de rol van HFT’s hierin.

Volgens de Financial Times is de Amerikaanse toezichthouder tevens bezig met een onderzoek naar illegale technieken die HFT’s gebruiken. De AFM zegt in ons land HFT’s goed in de gaten te houden, maar vooralsnog is er volgens de AFM geen sprake van een specifiek onderzoek naar algos en hun strategieën. [z24.nl]