In euro's beleggen kost goud geld

Beleggen in staatsschuld van eurolanden wordt straks nog spannender. Als het aan Europa ligt gaan de obligatiehouders straks meebetalen als een land in problemen komt. Hoe werkt dat precies?

ING Groep 2.84 % === AEX-index 0.69 %

Er komt een nieuw Europees noodfonds voor landen met schuldproblemen. Dat gaat van start in 2013, als het huidige, inderhaast opgerichte noodfonds afloopt. Zo werd afgelopen zondag door Eurogroep, de ministers van financiën van de eurolanden, afgesproken.

Het nieuwe noodfonds wordt van het type: ‘streng maar rechtvaardig’. De rekening wordt niet meer geheel doorgeschoven naar de Europese belastingbetaler, want ook de schuldeisers gaan straks meebetalen.

Veel vragen

Dat is althans de bedoeling. Om er achter te komen wat er in de Eurogroep precies wel en niet overeengekomen is, heb je een diploma tekstverklaring nodig. De drie A4-tjes waarmee de Europese ministers naar buiten kwamen werpen bij eerste lezing veel vragen op.

Dat leidde bij de pers tot heel verschillende berichten over wat er zondag nou precies is besloten. Het Financieele Dagblad was opgetogen. “Beleggers in staatsobligaties moeten op termijn gaan meebetalen als een dergelijk land in betalingsproblemen komt”, schreef de krant dinsdag in het hoofdredactionele commentaar. Het zal volgens de krant “leiden tot een nieuwe, welkome begrotingsdiscipline.”

De Wall Street Journal gooide het over een andere boeg, en sprak van een ‘verwaterd akkoord’. De Duitsers hebben zich volgens deze krant verbonden aan toekomstige reddingsacties, zonder daarvoor het door hen gewenste ‘automatisch meebetalen’ door obligatiehouders te hebben terug gekregen.

Beleggers aangepakt

Verwarring dus, over de stevigheid waarmee de eurobeleggers in de toekomst worden aangepakt. Terug naar de oorspronkelijke A4-tjes. Wat is er nu precies besloten? Het blijkt dat het toekomstige noodplan voor het eurogebied uit een flink aantal, elkaar opvolgende besluiten zal bestaan, ieder met een verschillende beslisser. Zie ook ‘IN BEELD: Beslisboom noodhulp’ .

Als een euroland in schuldproblemen komt, zijn eerst de ministers van financiën, verenigd in de eurogroep aan zet. Die moeten met unanimiteit besluiten of het land in aanmerking komt voor noodhulp.

Vervolgens wordt bepaald om welk type hulp het gaat. Er is een lichte en een zware variant. De experts van de Europese Centrale Bank (ECB), het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Europese Commissie (EC) onderzoeken of het land in staat zal zijn de noodhulp te zijner tijd terug te betalen. Is het land solvabel genoeg, dan kan de noodhulp worden uitgekeerd. Is het insolvabel, dan treedt de zware procedure in werking.

Herstructurering schuld

Er moet dan eerst overeenstemming komen met alle schuldeisers (de bezitters van obligaties, zoals banken en pensioenfondsen), over herstructurering van de schuld. Zij moeten ook lijden, bijvoorbeeld door een korting op de rente, verlenging van de looptijd, uitstel of zelfs afstel van een deel van de aflossing.

Om dat mogelijk te maken zullen de eurolanden in de toekomst in iedere nieuw uitgegeven obligatie een speciale clausule opnemen, waarmee obligatiehouders gedwongen kunnen worden mee te werken aan zo’n herstructurering van de schuld. Als een gekwalificeerde meerderheid van de schuldeisers met de herstructurering instemt, moet de minderheid zich er ook naar schikken.

Pas als de herstructurering is afgesproken, schiet Europa via het nieuwe noodfonds te hulp. Het is dus kiezen of delen voor de schuldeisers: pijn lijden of helemaal niets terug krijgen.

De hoop is dat dit nieuwe mechanisme de spelers op de kapitaalmarkt voorzichtiger maakt. Voor het uitbreken van de kredietcrisis konden landen als Griekenland, Ierland, Portugal en Spanje lenen tegen een rente die nauwelijks hoger was dan die van Duitsland. Als het mis ging zouden de andere eurolanden toch wel betalen, dachten de obligatiehouders.

Chantage

Met dit nieuwe noodplan hoopt Europa aan die chantage door de kapitaalmarkten een einde te hebben gemaakt. Zal het werken? Dat is maar de vraag. Stel je voor dat een insolvabel euroland in 2014 een beroep doet op het noodfonds, maar de obligatiehouders weigeren te herstructureren. Durft Europa het land dan te laten vallen? Laten we het failliet gaan, ongeacht de gevolgen voor de Europese banken, ongeacht het besmettingsgevaar?

Pas als dat een keer gebeurt is, zal de kapitaalmarkt echt geloven dat het de eurolanden menens is. Pas dan is de gijzeling van belastingbetalers door obligatiehouders ten einde. [Z24]