De gulden weer terug?

Het permanente noodfonds voor zwakke staten, waarover eurolanden het afgelopen donderdag eens werden, is zinloos. "Alleen invoering van aangepast Europees monetair stelsel biedt soelaas", stelt onderzoeker André ten Dam.

De leiders van de Europese Unie hopen met de instelling van een permanent noodfonds voor zwakke landen financiële markten gerust te stellen en de eurocrisis te bezweren.

Het noodfonds voorziet erin dat landen die moeite krijgen om op de kapitaalmarkt te lenen, bij het fonds kunnen aankloppen. Vanaf 2013 zitten daar wel extra consequenties aan vast. Schuldeisers zouden pijn moeten kunnen voelen, doordat staatsschulden niet volledig worden afbetaald.

Groeiverschillen

Volgens economisch en juridisch onderzoeker André ten Dam is het noodfonds echter een heilloze zaak. "De kern van de problematiek ligt bij de verschillen in productiviteit en groeipotentie tusen eurolanden. Dat wordt niet aangepakt."

Bovendien vergt het noodfonds een wijziging van het Verdrag van Lissabon. Het is volgens Ten Dam zeer de vraag of het Grondwettelijk Hof in Duitsland akkoord kan gaan met de Europese verdragswijziging zoals die nu wordt voorgesteld.

Geen afschaffing euro

Afschaffing van de euro is volgens Ten Dam echter geen oplossing, omdat dit enorme politieke en economische chaos veroorzaakt. Aanpassing van de euro, door invoering van 'nationale rekeneenheden' naast de euro, zou wel soelaas bieden.

In het systeem van Ten Dam, de 'Matheo-solution', blijft de euro het enige wettige betaalmiddel, maar krijgen landen de mogelijkheid eigen 'nationale rekeneenheden' in te voeren naast de euro. De Europese Centrale Bank (ECB) kan besluiten zo'n national currency unit (ncu) te devalueren, en landen kunnen schuld uitgeven in hun nationale rekeneenheid of in euro's. Oude schulden blijven in euro's genoteerd.

Betekent uw duale systeem dat er weer 'nationaal geld' in omloop komt?

"Nee, de euro blijft het enige betaalmiddel. Je krijgt in eurolanden wel dubbele prijsnoteringen op bankafschriften en in de supermarkt."

Wat betekent dat dan voor bijvoorbeeld een Spaanse werknemer?

"Stel dat een Spaanse werknemer nu bijvoorbeeld 1.000 euro per maand verdient. Als straks, na de introductie van een Spaanse national currency unit, besloten wordt de Spaanse ncu met een kwart te devalueren, krijgt zo'n Spaanse werknemer 1.000 Spaanse ncu's bijgeschreven, waarvan de waarde gelijk wordt aan 750 euro. Daardoor kunnen op nationaal niveau lonen en prijzen zich aanpassen. Dat zal het economische herstel van Spanje flink kunnen helpen."

Landen mogen ook weer schuld uitgeven in hun NCU. Levert dat geen nieuwe stof voor speculatie?

“Eurolanden kunnen dan staatsobligaties uitgeven hetzij in euro, hetzij in de nationale ncu. Maar de koers van iedere ncu ten opzichte van de euro wordt door de ECB vastgesteld op basis van fundamentele, economische criteria. Als dat voortvarend gebeurt sluit je speculatie op economische gronden uit."

Als je huidige schulden in euro's laat, en een land devalueert de ncu, weegt de euroschuld zwaarder

"Dat klopt. Er moet dan ook voor gezorgd worden dat landen die hun euroschulden niet meer kunnen betalen, gecontroleerd in gebreke kunnen blijven en, onder leiding van het IMF, schuldsaneringen gaan doorvoeren.."

Het permanente noodfonds voor zwakke staten, waarover eurolanden het afgelopen donderdag eens werden, is zinloos. "Alleen invoering van aangepast Europees monetair stelsel biedt soelaas", stelt onderzoeker André ten Dam.

In dat geval lijden Europese banken als grote schuldeisers pijn.

"Banken hebben willens en wetens in staatschulden van zwakke eurolanden belegd. Je wilt natuurlijk niet dat door afboekingen bij banken het financiële systeem in gevaar komt. De ECB moet dan ook de bevoegdheid krijgen om banken die in nood komen te steunen met kortlopende financiering. Ook econoom Willem Buiter van Citigroup stelde onlangs dat alleen de ECB de symptomen van de crisis kan oplossen. Dat is verantwoorde Europese integratie. Een herhaling van reddingsoperaties door nationale overheden mag niet meer. Dat is oneerlijk ten opzichte van belastingbetalers. Dat belastinggeld kan veel beter voor de economie worden gebruikt."

Sommige economen stellen dat je verschillen in concurrentiekracht niet oplost, als je devaluaties weer mogelijk maakt.

"Er moet inderdaad meer gebeuren dan dat. Ik zie een belangrijke rol voor het Internationaal Monetair Fonds, om de concurrentiekracht van landen ook via hervormingsprogramma's structureel te verbeteren. Maar de huidige weg is heilloos, en biedt landen als Portugal, Spanje en Griekenland geen enkel perspectief. Iedere euro steun verdwijnt zo in een bodemloze put. Je moet eerst de economische groei weer aanzwengelen, en dan helpt het als landen goedkoper kunnen exporteren en het prijs- en loonniveau zich kan aanpassen. Anders blijft er ook voor de sterke eurolanden geen exportmarkt bij de achterblijvers meer over. [Z24]