Vrijwilligerswerk: let op je centen

Vrijwilligerswerk is belangrijk. Maar let op de de hoogte van een vergoeding en een aansprakelijkheidsverzekering. Anders loop je risico op tegenvallers.

Veel zorginstellingen, sportclubs, kerken, politieke partijen, culturele organisaties en jeugdverenigingen leunen voor een groot deel op vrijwilligers. Volgens het CBS zetten ruim 2,8 miljoen Nederlanders zich belangeloos in voor de medemens, al zijn er - afhankelijk van de gehanteerde definitie - schattingen die zelfs uitgaan van 5,5 miljoen mensen. Gemiddeld spenderen zij daar vijf uur per week aan.

Hoe nuttig deze hand- en spandiensten ook zijn; het is wel belangrijk ook de financiële aspecten in de gaten te houden. Een te hoge onkostenvergoeding leidt tot problemen met de fiscus. En ben je onderverzekerd, dan kan een schadeclaim behoorlijk in de papieren lopen.

Vergoeding

Vrijwilligerswerk is werk dat het algemeen of een specifiek maatschappelijk belang dient, voor een organisatie zonder winstoogmerk. Dit mag geen bv of nv zijn. Ook mogen de inspanningen geen betaald werk verdringen.

Als jouw werkzaamheden aan deze criteria voldoen dan kun je hiervoor een vergoeding ontvangen waarover je geen belasting hoeft te betalen. Voorwaarde is wel dat je er financieel niet veel wijzer van wordt: het gaat alleen om een vergoeding voor kosten die jij daadwerkelijk hebt gemaakt of om een vergoeding voor je inspanningen die zo laag is dat deze niet in verhouding staat tot de energie die jij erin hebt gestoken. Het mag dus geen marktconforme beloning zijn.

De totale vergoeding mag niet hoger zijn dan 4,50 euro per uur (of 2,50 euro voor wie jonger is dan 23 jaar), met een maximum van 1.500 euro per jaar of 150 euro per maand. Ontvang je meer, dan worden de inkomsten als loon aangemerkt en moet je daarover belasting betalen.

Optelsom

Let wel op: het gaat hierbij om een optelsom van alle vergoedingen, zowel voor onkosten als voor je inspanningen. Daar vergissen veel mensen zich in, meent Ronald Hetem, senior adviseur bij MOVISIE, een landelijke kennisinstituut en adviesbureau voor maatschappelijke ontwikkeling. "Als je een vrijwilligersvergoeding van 1.500 euro per jaar krijgt en daarnaast bonnetjes inlevert voor bijvoorbeeld postzegels of het busritjes, kom je boven de fiscale drempel uit en ben je over het volledige bedrag belasting verschuldigd."

Ook vergoedingen in natura, zoals een sporttas die je als coach van de voetbalvereniging hebt gekregen, vallen hier eigenlijk onder. Hetzelfde geldt voor korting op de clubcontributie als je bardiensten draait.

Uitkering

Een vrijwilligersvergoeding kan ook invloed hebben op je uitkering. Ontvang je een bijstandsuitkering, dan blijft de hoogte daarvan alleen in tact als je vergoeding niet hoger is dan 95 euro per maand is en 764 euro per jaar.

Wees er verder alert op dat vrijwilligerswerk een betaalde functie niet in de weg mag staan. Krijg je vanuit een uitkering een baan aangeboden, dan mag je alleen in je vrije tijd doorgaan met vrijwilligerswerk. Wil je met een uitkering vrijwilligers werk doen, informeer dan vooraf bij de uitkeringsinstantie naar je rechten en plichten.

Sommige gemeenten proberen uitkeringsgerechtigden juist te stimuleren tot vrijwilligerswerk, door premies te verstrekken die niet ten koste gaan van de uitkering. Informeer of jouw gemeente zo'n regeling kent.

Aftrekpost

Ben je vrijwilliger bij een organisatie die door de Belastingdienst is aangemerkt als ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) dan kun je aanspraak maken op een interessante aftrekpost. Als je recht hebt op een vrijwilligers- of onkostenvergoeding, maar hier vrijwillig van af ziet, mag je dit bedrag aftrekken als gift. De organisatie moet wel een regeling voor een vrijwilligersvergoeding hebben en over voldoende kasgeld beschikken om de vergoeding ook echt uit te kunnen betalen.

Vrijwilligersverzekering

Een ander aandachtspunt is de verzekering. Als je tijdens je vrijwilligerswerk schade veroorzaakt, ben je hiervoor niet automatisch verzekerd, waarschuwt Hetem. Niet elke particuliere aansprakelijkheidsverzekering biedt namelijk dekking bij vrijwilligerswerk.

Als een bezoeker van een voetbalkantine een schadeclaim bij jou indient omdat je tijdens je bardienst per ongeluk een kop koffie over zijn laptop hebt laten vallen, loop je het risico zelf te moeten opdraaien voor de schade als je eigen particuliere aansprakelijkheidsverzekering de schade niet dekt.

Om vrijwilligers te beschermen hebben vrijwel alle gemeenten in ons land een collectieve verzekering voor hun vrijwilligers afgesloten. Dit wordt betaald uit het Gemeentefonds, waarin 4 miljoen euro beschikbaar is gesteld voor het verzekeren van vrijwilligers. Deze verzekering dient volgens Hetem als aanvulling op je eigen WA-verzekering: er wordt alleen uitgekeerd als jouw eigen polis hierin niet voorziet. Informeer bij jouw vrijwilligersorganisatie naar de dekking.

Bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering

Zit je in het bestuur van een organisatie, informeer dan ook naar een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering. Mocht een schadeclaim tegen het bestuur worden ingediend - bijvoorbeeld omdat de penningmeester is vergeten een brandverzekering voor de club af te sluiten en het verenigingsgebouw afbrandt - dan kun je met zo'n polis voorkomen dat je privé aansprakelijk wordt gesteld voor de kosten; ook voor eventueel verweer tegen de claim.

Volgens Hetem voorziet circa de helft van de gemeenten in zo'n bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering voor vrijwilligersorganisaties. In de andere helft van de gevallen moet de organisatie dit zelf regelen.

Ongevallenverzekering

Sommige organisaties sluiten voor vrijwilligers ook een ongevallenverzekering af, die uitkeert als je door een ongeluk tijdens je vrijwilligerswerk blijvend invalide raakt of overlijdt. Dit is een vergoeding voor inkomstenderving voor jou of de nabestaanden.

Dubbele dekking

Voor verenigingen is ook een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering belangrijk, stelt Hetem. "Als bijvoorbeeld een bezoeker in het ziekenhuis belandt omdat een dakpan van het dak is gevallen of een vrijwilliger in een zorginstelling per ongeluk een radio van een cliënt kapot maakt, kan de organisatie aansprakelijk worden gesteld. Dat kan behoorlijk in de papieren lopen." In sommige plaatsen voorziet de gemeente hierin, maar meestal moeten vrijwilligersorganisaties deze verzekering zelf afsluiten.

Hetem merkt dat veel organisaties niet goed weten welke verzekeringen door de gemeente worden geregeld. Hij adviseert hiernaar te informeren om dubbele dekking of onderdekking te voorkomen. De informatie hierover staat in de regel op de gemeentelijke website of op de site van het vrijwilligesrsteunpunt. Omdat gemeenten een verschillend verzekeringsbeleid hebben, zijn vooral organisaties met landelijke dekking vaak dubbel verzekerd, aldus Hetem. [Z24]