Lagere overdrachtsbelasting wassen neus

Het kabinet wil de overdrachtsbelasting voor een jaar verlagen. Dat is te kort om de huizenmarkt vlot te trekken. Bovendien dreigt de maatregel deels een sigaar uit eigen doos te worden.

Vrijdagmiddag 1 juli bevestigde minister Donner van Binnenlandse Zaken wat donderdag al was uitgelekt: de overdrachtsbelasting voor koopwoningen gaat gedurende 12 maanden omlaag, van zes naar twee procent. De maatregel gaat met terugwerkende kracht in per 15 juni. De datum van de overdracht is bepalend voor wie wel of niet van de lagere heffing profiteert.

Het kabinet bevestigde ook dat er vanaf 2012 een bankenbelasting komt die 300 miljoen euro moet opleveren. De eerste incidentele opbrengst wordt gebruikt voor de dekking van de lagere overdachtsbelasting.

Onder meer persbureau anp meldde dat de kosten van de lagere overdrachtsbelasting, te weten 1,2 miljard euro, gedekt worden door een combinatie van maatregelen. Die zouden naast de bankenbelasting van 300 miljoen euro bestaan uit het vervroegd afschaffen van de fiscaal gunstige spaarloonregeling (500 miljoen euro), aanpak van misbruik van de vennootschapsbelasting (350 miljoen euro) en enkele kleinere maatregelen.

Donner denkt dat de tijdelijke verlaging van de verhuisboete een "boost" geeft aan de huizenmarkt. Maar de kans is groot dat het effect, zeker voor de iets langere termijn, nihil is.

Wat doen banken?

Om te beginnen helpt de beoogde financiering van de lagere overdrachtsbelasting niet om huizenkopers vertrouwen te geven. Die zullen immers willen zien wat banken doen om de 'bankenbelasting' op te vangen. Schroeven ze de hypotheekrente een beetje op, geven ze lagere spaarrentes, gaan de kosten van betaalpakketten omhoog?

Ook de versnelde afschaffing van het spaarloon zal deels mensen raken die overwegen een huis te kopen.

Bij dit alles komen nog de nieuwe afspraken over het beperken van tophypotheken, de aflossingsvrije hypotheekvorm en de impliciete aanscherping van de inkomenstoets voor hypotheekleningen door toezichthouder AFM. De stengere eisen voor tophypotheken worden dit najaar van kracht en daarmee lijkt één ding zeker: verlaging van de overdrachtsbelasting gedurende twaalf maanden is volstrekt onvoldoende om echt beweging te krijgen in de huizenmarkt.

Geen hervorming

Het armetierige karakter van de tijdelijke verlaging van de overdrachtsbelasting is een direct gevolg van eerdere politieke keuzes van het kabinet Rutte. Een integrale aanpak van de woon- en huurmarkt, zoals bepleit in talloze studies, is taboe verklaard.

Dat wil zeggen: CDA, VVD en gedoogpartner PVV zijn tegen een lange-termijnplan voor de beperking van de hypotheekrente-aftrek, waarmee je iets doet aan de verstoorde verhouding tussen kopen (met fiscale subsidie) en huren (zonder subsidie) op de vrije markt en tegelijk een rem zet op overkreditering; daarnaast is er geen ruimte voor extra huurverhogingen en een serieuze aanpak van scheefwonen in de socale huursector, waarmee je de kwaliteit en diversiteit van de huurmarkt kunt beïnvloeden; en een permanente afschaffing van de overdrachtsbelasting is blijkbaar ook een brug te ver.

Dat is jammer, want binnen een integrale hervorming van de woningmarkt valt de afschaffing van de overdrachtsbelasting, die in totaal zo'n 3,5 miljard per jaar oplevert, zonder al te veel problemen te financieren.

Keuze voor onzekerheid

Opvallend is dat zelfs de banken beginnen te beseffen dat voortmodderen met verstorende subsidies op de koop-en huurmarkt op de langere termijn niet gezond is.

Rabobank suggereerde enkele weken geleden, dat banken kunnen afspreken alleen nog hypotheken te verstrekken waarop meteen wordt afgelost. Huiseigenaren zouden dan bijvoorbeeld geen spaarhypotheken meer kunnen afsluiten, die optimaal gebruik maken van de hypotheekrenteaftrek. Indirect gaf Rabobank hiermee een voorzet om alvast ruimte te maken voor beperking van de rente-aftrek.

Weinig verrassend schoot premier Mark Rutte het Raboplan onmiddellijk af.

Met het lapmiddel voor de overdrachtsbelasting waar het kabinet zelf op zint, laat Rutte zien dat het kabinet lak heeft aan een langetermijnvisie op de woningmarkt. Die keuze betekent dat de discussie over de huizenmarkt blijft voortslepen en daarmee de onzekerheid bij kopers, verkopers en huurders. [Z24]