De crisismomenten van 2012

De wilde achtbaanrit gaat door in 2012. De eurocrisis is nog lang niet voorbij en het komende jaar zit vol hoogte- en dieptepunten. Z24 maakt de agenda op voor de eerste zes maanden van het nieuwe jaar.

Het EK voetbal in Polen en Oekraïne, de Olympische Spelen in Londen, het WK schaatsen in Moskou, de Champions Trofee in Argentinië – de agenda’s met sportevenementen in 2012 vulden dit weekend weer vele krantenpagina’s.

Maar de echte topsport vindt dit jaar plaats in Brussel, in Frankfurt, in Berlijn, Parijs, Madrid, Rome en Den Haag, als de Europese politici proberen een Herculestaak te verrichten: het redden van de euro. Of in elk geval: het weer een jaartje overeind houden van de Europese monetaire unie, in min of meer dezelfde samenstelling.

Europa kan zich opmaken voor een spectaculair 2012. Vanaf de eerste maand spelen de politici cruciale, allesbeslissende finales. Z24 zet de belangrijkste crisismomenten van het eerste halfjaar op een rij:

Januari

- Griekenland moet deze maand een akkoord bereiken met de schuldeisers (lees: Europese banken) over ‘vrijwillige’ schuldsanering. In ruil voor garanties moeten de banken een flink deel van de Griekse staatsschuld kwijtschelden, mogelijk wel meer dan 50 procent.

- De regeringsleiders van de EU-lidstaten, minus Groot-Brittannië, beloofden in december vorig jaar een nieuw verdrag op te stellen, met daarin strengere begrotingsregels. In januari moet blijken hoeveel die belofte waard is. Tijdens een ingelaste Eurotop op 30 januari moet het nieuwe verdrag vorm krijgen. Belangrijk is of de Europese Commissie de rol krijgt als hoeder van de begrotingsregels. Duitsland en Frankrijk lijken te mikken op een verdrag zonder actieve Commissie. Het gevaar is dat eurolanden dan toch weer voor eigen aanklager en rechter kunnen spelen, en de regels in de praktijk nooit zullen bijten.

- Vervolgens moet het nieuwe verdrag ter goedkeuring naar 23 verschillende nationale parlementen. Dat zijn 23 kansen op een onverwacht en destructief ‘nee’, en levert ongetwijfeld weer een aantal erop-of-eronder-momenten op.

Februari

Voor de tweede keer geeft de ECB Europese banken de mogelijkheid om onbeperkt, voor drie jaar geld te lenen, tegen 1 procent rente. Dat zouden we allemaal wel willen, maar het loket gaat alleen voor banken open. De vorige operatie was een succes, en vormde misschien wel een keerpunt in de crisis. Hoe loopt het deze keer?

Maart

- Het Centraal Planbureau publiceert de voorjaarsraming voor de Nederlandse economie, met daarin een voorspelling voor het begrotingstekort in 2013. Die prognose dient als een ijkpunt voor het Nederlandse kabinet, en zal de minister van Financiën mogelijk dwingen tot nieuwe bezuinigingen. Tenzij het tekort meevalt, of de minister zijn eigen begrotingsregels tijdelijk opschort.

- In maart moeten de Europese leiders beslissen of het noodfonds voldoende gevuld is om de eurocrisis te smoren. Het juiste antwoord is: natuurlijk niet, er is minstens twee keer zoveel geld nodig. Maar tot nu toe hebben de politici die waarheid telkens domweg genegeerd en de beslissing over verhoging uitgesteld. Maar in maart moeten ze met de billen bloot.

Januari-maart

- Italië moet in het eerste kwartaal van 2012 voor 53 miljard euro aan schuld aflossen. Hetzelfde bedrag zal het land dan moeten ophalen bij obligatiebelegger, plus nog een beetje voor de financiering van het begrotingstekort. Daar zijn weer veel tenenkrommend spannende veilingen van staatsobligaties voor nodig. Kan Italië genoeg lenen? En tegen welke rente? Helpt de ECB de Italianen door schuld op te kopen op de secundaire markt?

- Naast Italië moeten ook de andere eurolanden naar de kapitaalmarkt. In het eerste kwartaal loopt bij deze 16 landen voor ruim 100 miljard aan schuld af.

April-mei

Op 22 april gaat Frankrijk naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Met eventueel een tweede ronde op 6 mei. Deze verkiezing is van belang voor de hele eurozone. De huidige president Sarkozy deed in december pijnlijke concessies over strengere begrotingsdiscipline. Zijn socialistische uitdager François Hollande heeft aangekondigd het december-akkoord te willen heronderhandelen.

Een ander gevaar is dat geen van de kandidaten harde bezuinigingen, belastingverhogingen en hervorming van de welvaartstaat aan de kiezer durft voor te leggen. Dat kan Frankrijk de AAA-status kosten.

Zomer

Ergens halverwege dit jaar zou de Europese economie weer moeten gaan groeien. Dat is althans de prognose van de meeste economische bureaus. De Europese recessie is dan voorbij. Uiteindelijk is groei de enige manier om de schuldenlast weer enigszins dragelijk te maken. De belangrijke vooruitlopende indicatoren, zoals inkoopmanagers-indices en producentenvertrouwen zullen met extra aandacht worden gevolgd. Keert de groei echt terug? Of moeten we rekening houden met tegenvallers voor economie en begrotingen?

Regelmatig

- Op de agenda staan ook weer de nodige Toppen der Toppen. De regeringsleiders komen bijeen op 1 en 2 maart voor een allesbeslissende top. En doen dat nog eens dunnetjes over op 28 en 29 juni. Op 30 januari is er een ingelaste Europese Raad.

- De ministers van Financiën doen het zelfs bijna iedere maand. De ECOFIN komt bijeen op 24 januari, 21 februari, 13 maart, 15 mei en 22 juni. De dag ervoor vergadert telkens de eurogroep, met alleen de ministers van financiën van de eurolanden.

- De maandelijkse persconferentie van de ECB, meestal op de eerste donderdag van de maand, zal in 2012 ook weer voor de nodige opwinding zorgen. Zal president Draghi dit jaar wel de monetaire atoombom inzetten en schuld opkopen op de primaire markt? Het is zeer onwaarschijnlijk – Duitsland zou dat niet pikken. Maar men zal er iedere maand weer op speculeren. [z24]