Tijd tikt voor SNS Reaal: de feiten

SNS Reaal zucht onder vastgoedbeleggingen die de toekomst van de bankverzekeraar bedreigen. Radicale opties, zoals opsplitsing van het concern liggen op tafel. Waar moeten spaarders, beleggers en ondernemers op letten? Bank en verzekeraar SNS Reaal is op de bancaire markt de vierde speler van Nederland. Met een balanstotaal van 132 miljard euro en 35 miljard euro aan spaargeld staat SNS Reaal te boek als een zogenoemde systeeminstelling: een bankverzekeraar waarvan het omvallen grote consequenties zou hebben voor het Nederlandse financiële stelsel.

Naast SNS Bank en verzekeraar Reaal voert het concern ook de merken Zwitserleven en ASN Bank.

In het najaar van 2008, tijdens de mondiale financiële paniek vroeg SNS staatssteun aan. Daarvan moet SNS Reaal nog 848 miljoen euro terugbetalen. Dat is echter lastig, zo niet onmogelijk, door aanhoudende verliezende bij vastgoeddochter Property Finance.

Vrijdag bevestigde SNS Reaal, naar aanleiding van berichtgeving in Het Financieele Dagblad, dat afbouw van vastgoedfinanciering en versterking van de kapitaalspositie 'prioriteit' heeft: "Hierbij onderzoekt SNS Reaal samen met adviseurs verschillende mogelijkheden. De verkoop van bedrijfsonderdelen is een van de mogelijkheden die daarbij wordt onderzocht."

Wat is het probleem?

Vastgoedfinanciering is de achilleshiel van SNS Reaal. De bankverzekeraar werkt al enkele jaren aan afbouw van de investeringen in commercieel vastgoed zoals kantoren en winkels. Maar het is dweilen met de kraan open.

Dit komt omdat prijsdalingen op de kantorenmarkt telkens dwingen tot telkens weer nieuwe afschrijvingen op de waarde van het vastgoed.

Op buitenlands vastgoed is al flink afgeboekt, maar er zit nog veel Nederlands commercieel vastgoed in de portefeuille, waarvan de waarde onder druk staat.

SNS Reaal had eind vorig jaar voor 5,2 miljard euro aan vastgoedinvesteringen ondergebracht in het onderdeel Property Finance, dat systematisch wordt afgebouwd. Daarnaast zat er nog voor 4,1 miljard euro aan beleggingsfinanciering in commercieel vastgoed in het onderdeel SNS Zakelijk, zo blijkt uit het jaarverslag over 2011.

Afgelopen jaar leed Property Finance een verlies van 248 miljoen euro en in het eerste kwartaal van dit jaar ging het om een verlies van 64 miljoen euro. Deze aanhoudende verliezen drukken zwaar op de bankverzekeraar als geheel en maken het moeilijk om in 2013 de resterende staatssteun af te lossen.

Hoe acuut zijn de problemen?

SNS Reaal benadrukt zelf dat de problemen bij het concern niet acuut van aard zijn en dat het bij de vastgoedonderdelen en eventuele verkoop van divisies om strategische keuzes gaat.

Lastig is wel dat de beurskoers van SNS Reaal de afgelopen zes maanden zo'n veertig procent is gedaald. Het heeft voor het bedrijf daarom weinig zin om geld op te halen bij beleggers door nieuwe aandelen uit te geven.

Formeel voldoet SNS Reaal aan officiële kapitaaleisen. Zo lag het eigen vermogen van de bancaire divisie, afgezet tegen de naar risico gewogen bezittingen, eind maart op 9,4 procent - de zogenoemde core tier 1-ratio.

Maar kijk je naar het eigen vermogen van de verzekeraar en de bank samen, dan ging het eind maart om 5,3 miljard euro. Aanhoudende druk op dit vermogen door afboekingen op de vastgoedportefeuille, die nog altijd een omvang van vele miljarden heeft, bedreigt uiteindelijk termijn de gezondheid van het concern. Zeker ook omdat SNS Reaal, net als andere banken en verzekeraars, de komende jaren moet voldoen aan strengere internationale eisen voor de eigen vermogensbuffers.

Waar stuurt SNS Reaal op aan?

Volgens het FD hebben diverse andere grootbanken aangedrongen op rigoureus ingrijpen bij SNS Reaal. Ook De Nederlandsche Bank zou de teugels willen aantrekken en het ministerie van Financiën heeft volgens de krant zakenbank Morgan Stanley in de arm genomen. SNS heeft zelf Goldman Sachs ingehuurd.

Met de verkoop van verzekeringsonderdelen zoals Reaal en Zwitserleven kan SNS Reaal in principe geld ophalen om zijn vermogensbuffers te versterken. Hiermee krijgt het concern wellicht voldoende vet op de botten om nieuwe verliezen op de rotte vastgoedportefeuille op te vangen en staatssteun af te lossen.

Heikel punt is wel dat de verkoop van bedrijfsonderdelen naast contanten ook boekwinst moet opleveren. In andere woorden, de verzekeraars moeten meer geld opleveren dan waarvoor ze in de boeken staan, want anders verbetert de financiële buffer niet. Doordat SNS Reaal onder druk staat om te verkopen, is het wellicht lastig om een goede prijs te krijgen.

Tekenend is dat de beurskoers van SNS Reaal vrijdagochtend 13 juli nog eens met zo'n 20 procent daalde, waardoor het concern op de beurs slechts 300 miljoen euro waard is. Een fractie van het eigen vermogen dat in de boeken staat.

Wat kunnen minister De Jager en DNB?

Hoewel SNS Reaal op korte termijn voort kan, is het cruciaal dat klanten zoals spaarders, beleggers en afnemers van hypotheekleningen en bedrijfskredieten vertrouwen houden in de bank en verzekeraar.

De Nederlandse staat beschouwt SNS Reaal als een systeeminstelling. Dat betekent dat de staat in principe bereid is in te grijpen als problemen acuut worden. Groot voordeel vergeleken met 2008, toen ABN Amro en Fortis halsoverkop gered moesten worden, is dat nieuwe wetgeving de overheid veel meer armslag geeft. Zie deze bijdrage van Z24's Mathijs Bouman voor verdere uitleg.

Als de overheid bijvoorbeeld vreest dat de stabiliteit van het financiële stelsel wordt bedreigd door de problemen van een bank of verzekeraar, dan kan na tussenkomst van de rechter, een financiële instelling geheel of gedeeltelijk worden verkocht aan een andere bank.

Als er geen koper is kan men probleembank over laten nemen door een reddingsfonds van de Staat. De voorbereiding van deze operatie mag in het geheim plaatsvinden, om een run op de bank te voorkomen.

Waar moet belegger op letten?

Consequentie van de nieuwe Interventiewet is dat de Staat in het ergste geval een ‘onteigeningsbevoegdheid’ heeft. Na overleg met DNB en de minister-president kan de Minister van Financiën besluiten dat de activa van de probleembank naar de Staat gaan. Aandeelhouders hebben dan geen poot om op te staan.

Aandeelhouders kunnen wel een vergoeding krijgen, na onteigening van een bank. Die vergoeding wordt echter niet gebaseerd op de boekwaarde van dat moment, maar op het te verwachten rendement van de bank als er geen onteigening was geweest.

Wat moet spaarder weten?

SNS Reaal werkt met verschillende spaarmerken. Zo kun je sparen bij SNS Bank, maar ook bij dochters SNS Regio Bank en dochter ASN Bank. Deze drie hebben overigens aparte bankvergunningen, zodat spaarders voor het depositogarantiestelsel tegoeden niet bij elkaar hoeven op te tellen voor de dekkingsgrens van 100 duizend euro per persoon. SNS Regiobank en Reaal Bancaire diensten vallen overigens wel onder dezelfde vergunning voor het depositogarantiestelsel.

Met circa 35 miljard euro aan spaargelden heeft SNS Reaal zo'n 10 procent van de Nederlandse spaarmarkt. De kans dat spaarders zich bij acute problemen van de bankverzekeraar zorgen moeten maken heeft, is echter klein.

Juist omdat het om een systeeminsteling gaat, is de kans op preventief ingrijpen door de overheid veel groter dan bijvoorbeeld drie jaar geleden bij de veel kleinere DSB Bank. In tegenstelling tot de bank van Dirk Scheringa is SNS Reaal waarschijnlijk too big to fail.

Kan ondernemer aankloppen?

Omdat de focus bij SNS Reaal overduidelijk op versterking van het eigen vermogen ligt, heeft het aangaan van risico's bij de verstrekking van hypotheekleningen en bedrijfsleningen niet de eerste prioriteit. Het onderdeel SNS Zakelijk had eind 2011 een portefeuille van circa 1,5 miljard euro aan kredieten voor het midden- en kleinbedrijf.

Ondernemers die aankloppen voor nieuwe kredieten moeten niet verbaasd staan, als ze de komende maanden nul op het rekest krijgen bij SNS. Al geldt ook voor andere banken dat die terughoudend zijn met de kredietverlening. .[Z24]