Zo pakken politici je in

De forensentaks is geen nieuwe belasting en de villasubsidie gaat niet alleen naar villabewoners. Hoe politici fiscale en economische begrippen inzetten als wapen in verkiezingstijd. Nederlandse politici zijn er inmiddels net zo bedreven in als hun Amerikaanse collega's: framing, ofwel het vastzetten van de tegenstander met een negatief geladen begrip, in de hoop dat dit bij kiezers beklijft.

Tijdens de verkiezingscampagne van 2006 wist toenmalig premier Jan Peter Balkenende opponent Wouter Bos genadeloos te raken met de frase 'u draait en u bent niet eerlijk'. De notie van Bos als draaikont was geboren.

Afgelopen week deelde PvdA-leider Diederik Samson een tikje uit richting premier Mark Rutte. In het één-op-één debat bij Knevel & Van den Brink zei Samson wel drie keer: 'Meneer Rutte, nou doet u het weer!' De echo van wijlen Ronald Reagan uit 1980: ‘There you go again’. Effectief, juist doordat de kijker mag invullen: u liegt.

Ook economische en vooral fiscale begrippen worden vaak ingezet om plannen van tegenstanders in een ongunstig licht te plaatsen, of eigen voorstellen zo prettig mogelijk te laten klinken. Z24 ging met de knipschaar door de partijprogramma's.

Forenzentaks (PVV)/Forensentaks (DPK)
Door veel politici gebruikt, maar het meest prominent in het verkiezingsprogramma van de PVV. “De auto is ook geen melkkoe, dus de onbelaste reiskostenvergoeding herstellen wij in ere. Geen forenzentaks!”

Het woord 'taks' suggereert hier dat de overheid een nieuwe belasting invoert en nog wel speciaal voor forensen. Dat is niet het geval.

Bij het Lente-Akkoord van VVD, CDA, D66, GroenLinks en de ChristenUnie werd besloten dat werkgevers kosten voor woon-werkverkeer – met de auto en de trein – niet meer onbelast mogen vergoeden. Met andere woorden: een uitzondering in de belastingheffing op een vorm van loon wordt geschrapt. Het is niet zo dat er een nieuwe belasting wordt ingevoerd.

Maar 'Geen forenzentaks' klinkt natuurlijk veel beter dan 'Handen af van miljardensubsidie forensen'. Zeker als je tegen een potverterende overheid bent.

Villasubsidie (SP)
Veel politieke partijen willen de hypotheekrenteaftrek beperken. De SP doet dat door het maximale belastingtarief voor de hypotheekrenteaftrek te verlagen van 52 naar 42 procent, en de hypotheeksom die in aanmerking komt voor de aftrek in tien jaar te verlagen tot een maximum 350 duizend euro.

Op zich helder, en inderdaad tref je hiermee ook de hogere inkomensgroepen. Maar in het verkiezingsprogramma neemt de SP het wel heel ruim: “Zo zorgen we ervoor dat de subsidie weer effectief wordt en de 'villasubsidie' verdwijnt.”

Toegegeven, in Noord-Drenthe kun je voor vier ton een vrijstaand huis met garage en 150 vierkante meter woonruimte kopen. Maar een blik op Funda.nl leert dat je voor pakweg 375 duizend euro in het centrum van Amsterdam niet veel verder komt dan een drie- of vierkamerappartement van 90 tot 110 vierkante meter. In de SP-optiek toch ook een heuse 'villa'.

Hulpindustrie (VVD)
De VVD is de partij van ondernemers en draagt de Nederlandse industrie in principe een warm hart toe. Inclusief de belofte van een lagere vennootschapsbelasting.

Maar zodra je het woordje 'hulp' toevoegt, slaat de toon plotseling helemaal om. “De subsidies voor de Nederlandse hulpindustrie worden stopgezet”, zo klinkt het streng in het verkiezingsprogramma.

Want als het op drie miljard euro bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking aankomt, heeft de VVD liever dat subsidietrekkende hulpverleningsorganisaties zo snel mogelijk alle steun van de overheid verliezen.

Solidariteitsheffing (CDA)
Het CDA onderscheidt zich op fiscaal gebied met het pleidooi voor een zogenoemde vlaktaks: één tarief voor de inkomstenbelasting, dat voor iedereen geldt.

Maar zo heet wordt de soep natuurlijk niet gegeten: in het verkiezingsprogramma is sprake van een “sociale vlaktaks met solidariteitsheffing voor topinkomens.”

Met het woord ‘solidariteitsheffing’ kun je veel kanten op. In de CDA-variant klinkt het alsof de rijken uit barmhartigheid vrijwillig een deel van hun inkomen afstaan aan minder bedeelden. In de praktijk is het simpelweg een nieuw fiscaal toptarief.

Dat blijkt in ieder geval uit de doorrekening van het Centraal Planbureau: het CDA wil een belastingtarief van circa 33 procent voor inkomens tot 80 duizend euro. Daarboven geldt een 10 procentpunt hoger toptarief van 43 procent: de ‘solidariteitsheffing’.

Donorcoördinatie (D66)
Als je dit woord leest, denk je al gauw aan een regeling die moet zorgen dat de juiste nier bij de juiste nierpatiënt terecht komt.

Maar D66 heeft het over iets heel anders, als het verkiezingsprogramma rept van ‘Optimale donorcoördinatie en minder versnippering OS.” De partij wil dat hulporganisaties voor ontwikkelingssamenwerking verder kijken dan de overheid. Ze moeten meer samenwerken met bedrijven en ander potentiële gelddonoren.

“D66 steunt de vermindering van het aantal te subsidiëren organisaties en wil de subsidieafhankelijkheid van ngo’s tegengaan”. Donorcoördinatie is dus: minder staatssubsidie voor hulporganisaties.

Kafkabrigade (GroenLinks)
GroenLinks wil dat de overheid de regie voert bij de omschakeling naar een “circulaire economie waarin geen afval bestaat en grondstoffen worden hergebruikt.”

De overheid doet dit onder meer met behulp van een “groene 'Kafkabrigade' die een einde maakt een regels die groene ondernemers en burgers nodeloos belemmeren.”

GroenLinks suggereert hier dat het wemelt van de regels die de groene ambities van ondernemers en burgers dwarsbomen. Maar de inzet van een ‘Kafkabrigade’ roept helaas ook andere, tegengestelde associaties op: een bureaucratisch monster dat iedereen die zich niet groen genoeg gedraagt, gek maakt met een stortvloed aan verstikkende regels.

Diervriendelijke aankopen (ChristenUnie)
Diervriendelijk vlees was al een lastige. Maar de ChristenUnie gaat nog een stap verder met het arsenaal aan eufemismen voor vlees van dieren die hopelijk een fijn leven hebben gehad,.

“De consument wordt via goede labeling gestimuleerd tot duurzame en diervriendelijke aankopen.” Linksom of rechtsom: het gaat nog steeds om de aankoop van vers geslachte dieren ten behoeve van de menselijke consumptie.

Sjabloonbesparing (DPK)
Het Democratisch Politiek Keerpunt van Hero Brinkman vindt gewoon bezuinigen niet genoeg.

Onderwijsinstellingen bijvoorbeeld moeten “onderworpen worden aan het besparingssjabloon (dit zal met name in de bestuurslagen flinke besparingen opleveren)”.

En ook woningcorporaties en zorginstellingen moeten eraan geloven. “Ook hier zal door DPK (net als voor de gezondheidszorg) sjabloonbesparing worden toegepast. (...) Net als met een sjabloon in de werkplaats, alles wat buiten de sjabloon valt wordt eraf gehaald.”

Googelen op het woord ‘sjabloonbesparing’ levert alléén resultaten op die naar DPK verwijzen. Enige uitleg wat in de optiek van DPK binnen of buiten de ‘sjabloon’ valt, ontbreekt in het verkiezingsprogramma.

Kaasschaafmethode, salamitactiek, heggenschaar, botte bijl? Hero mag het weten.[Z24]