Credit card in Rio: 60% rente

Geld lenen kost geld. En al helemaal in Brazilië waar de rente maar liefst 10,75 procent per jaar is. Toch ligt er in dit land een heuse kredietbubbel op de loer. De Brazilianen kopen steeds meer spullen op de pof. Zelfs de sloppenwijkbewoners van Rio de Janeiro hebben de credit card ontdekt.

ING Groep 0.28 % === AEX-index 0.15 %

Het duurt even voor ik hem zie, maar uiteindelijk is hij er dan: Eduardo de schilderijenverkoper. Donker, klein van stuk, maar met vriendelijke bruine ogen en een opgerold schilderij onder zij arm.

Deze jongensachtige verschijning zal me wegwijs maken in zijn favela (krottenwijk) die tegen een van de vele heuvels van Rio de Janeiro aangeplakt zit. “Het wordt wel een hele klim hoor”, bereidt hij me voor terwijl we de gewone wijk uitlopen naar een onafgewerkte, betonnen trap.

Onderweg naar boven veranderen de geasfalteerde straten in smalle zandweggetjes en steegjes. In tegenstelling tot wat ik verwacht had, heerst er een gemoedelijke, ja zelfs een gezellige sfeer in de favela.

Kinderen spelen op straat onder toeziend ook van moeders die met elkaar zitten te kletsen. Een paar mannen die een lange houten paal verslepen lopen voorbij. “Deze favela is een paar jaar geleden door de overheid heroverd op de drugsbazen”, vertelt Eduardo me. “Nu zijn ze bezig om van deze favela een echte woonwijk te maken met verharde staten, riolering en electriciteit”.

Buiten adem komen we bij Eduardo's huis aan. Een klein, gammel, bakstenen huisje met een fenomenaal uitzicht op de stad. Terwijl we wat drinken hoor ik vanuit de straten iemand door een semafoon tetteren. “Dat gebeurt hier iedere dag. Het is een manier om de bewoners van van alles op de hoogte te houden en het wordt ook ingezet om te adverteren. Door banken bijvoorbeeld om credit cards aan de man te brengen.” Credit cards? In de sloppenwijken? “ Bijna iedere volwassen bewoner van de sloppenwijk heeft er een, zo blijkt.

Zestig procent rente

Marcela, de verloofde van Eduardo bijvoorbeeld. Ze werkt in een beautysalon in een van de rijkere delen van de stad. Het hebben van een baan is een vereiste voor het verkrijgen van het gewilde plastic.

Marcela laat me trots haar credit card van de bank Itaú-Unibanco zien. Wat ze er zoal mee koopt? “Van alles. Deze koelkast bijvoorbeeld”, zegt ze wanneer ze naar het witte bakbeest in de keuken wijst. “Die hebben we een paar maanden geleden op afbetaling gekocht met mijn credit card. Hartstikke handig. Zonder mijn credit card hadden we nog maanden moeten sparen voordat we deze konden kopen. Nu kunnen we 'm direct aanschaffen omdat we de koelkast in tien termijnen betalen. Met rente, ja. Dat wel. Hoeveel?” Ze kijkt naar haar afschrift en komt tot de ontdekking dat ze zo'n 60 procent rente per jaar betaalt over het krediet dat ze dankzij het kaartje heeft. Ook voor het gebruik alleen al moet Marcela maandelijks zo'n 13 Real ( 5,82 euro) betalen.

Marcela is exemplarisch voor een grote groep Brazilianen die steeds vaker op krediet kopen. Zo hielp de toename van consumptief krediet Banco de Brasil aan een recordwinst van 1,1 miljard euro in het derde kwartaal van 2010.

Het verschaffen van leningen aan consumenten zit in Brazilië in de lift. Uit onderzoek van de Lafferty research group bleek dat er in de top 10 van de banken die wereldwijd de meeste credit cards verstrekken maar liefst drie Braziliaanse banken staan: Itaú-Unibanco, Bradesco en Banco do Brasil.

Volgens hetzelfde onderzoek werd er in 2009 in Brazilie bijna 29 procent meer op de pof met een credit card gekocht als het jaar ervoor. De associatie de uitgevende instanties (ABECS) verwacht dat er dit jaar in Brazilie 13 procent meer credit cards uitgegeven zullen worden wat neerkomt op een totaal van 153,4 miljoen kaarten. Samen zullen ze naar schatting goed zijn voor een slordige 3 miljard aan transacties (16 procent meer dan vorig jaar).

Bubbel

Cijfers die doen vrezen voor een bubbel. De schulden die uitstaan via een credit card bedragen in Brazilie volgens Laferty zo'n 6 procent van het BBP. In totaal lenen de Brazilianen tegenwoordig zo'n 45 procent van het BBP tegen slechts 20 procent 8 jaar geleden.

De angst voor een krediet bubbel werd nog verder aangewakkerd doordat de bank PanAmericano afgelopen maand gered moest worden. De bank is gespecialiseerd in het verstrekken van leningen voor het kopen van auto's en het verstrekken van credit-cards. De bank bleek met een gat te zitten van 2,5 miljard real en er was geknoeid met de boeken. Uiteindelijk was een kapitaalinjectie van een noodfonds van de banken nodig om PanAmericano te redden.

Maatregelen

De affaire heeft ertoe geleid dat de banken in Brazilië sinds 3 december hogere kapitaalbuffers moeten aanhouden. Zo wil de overheid overkredietering en het ontstaan van bubbels hierdoor tegengaan.

Men komt van ver

Toch lenen de Brazilianen vergeleken met Europese landen en de VS relatief weinig. Dit komt onder meer, zoals geïllustreerd door het voorbeeld van Marcela, door de hoge kosten die aan het lenen van geld verbonden zijn. Gemiddeld kost een lening bedrijven zo'n 29% per jaar en consumenten 40% per jaar volgens de Centrale Bank van Brazilië.

Een belangrijke aantekening is dat de rente aanzienlijk kan verschillen. Zo is rood staan op je lopende rekening hier een dure grap met 170% per jaar. Bedrijven kunnen echter relatief voor een schijntje lenen bij de ontwikkelingsbank (BNDES) tegen 8% rente per jaar.

Met dergelijke hoge kosten is het duidelijk dat je als krottenwijkbewoner met een credit-card een probleem hebt als je je baan kwijtraakt. Marcela en Eduardo kennen dan ook wel mensen die de schulden die ze met hun kaart gemaakt hadden, niet konden afbetalen. Natuurlijk wordt er dan net als in Nederland, geprobeerd om een betalingsregeling te treffen. Maar het komt ook voor dat mensen eenvoudigweg niet kunnen betalen en de bank met een verlies zit opgescheept.

Dat zien we dan wel weer

In de sloppenwijken van Rio de Janeiro vindt men zorgen over overcreditering overdreven. “Dankzij mijn credit card kan ik nu van alles kopen waar ik anders maanden voor moet sparen”, vertelt de broer van Marcela die langs is komen lopen. “Of ik me wel eens zorgen maak dat ik het niet kan afbetalen? Nee, dat zien we dan wel weer. We hebben hier al zoveel meegemaakt.." [Z24]