Elk jaar betaal je meer aan de gemeente

De afgelopen jaren zijn de gemeentelijke lasten flink opgelopen. Een gezin met twee kinderen en een koophuis betaalt nu twee keer zo veel als in 2002.

ING Groep 0.59 % === AEX-index 0.18 %
Een gemeente int belastingen (onroerend zaakbelasting ofwel ozb, parkeerbelasting en toeristenbelasting) en krijgt inkomsten uit rechten en heffingen (rioolrechten, afvalstoffenheffing). Daarnaast krijgen gemeenten twee soorten geld van het Rijk. Ze krijgen geoormerkte budgetten voor bijvoorbeeld bijstandsuitkeringen, en een algemene toelage uit het gemeentefonds.

De tarieven van de rechten en heffingen die gemeenten zelf innen, mogen maximaal kostendekkend zijn. Ook moeten deze gelden echt gebruikt worden waarvoor ze geïnd worden. Rioolheffing moet dus gebruikt worden voor het riool. Maar bij de gemeentelijke belastingen is dit niet zo: parkeerbelasting hoeft niet besteed te worden aan parkeerplaatsen.

Kijk je naar hoe de inkomsten van gemeenten uit eigen belastingen en heffingen zich ontwikkelden, dan is de trend omhoog (zie kader). In 2006 zijn de begrote inkomsten even gedaald, omdat toen het gebruikersdeel van de onroerendezaakbelasting (ozb) is afgeschaft. Dit verlies aan inkomsten werd dat jaar echter gecompenseerd vanuit het gemeentefonds. De compensatie bedroeg zo'n 1,4 miljard euro. In feite daalden de eigen inkomsten van gemeenten zo dus helemaal niet.

De jaren erna stegen de inkomsten uit gemeentelijke heffingen en belastingen zelf weer gewoon. En ze deden dit sneller dan de inflatie.

Komend jaar rekenen de gemeenten op een stijging van de eigen inkomsten van 2 procent, zo heeft het CBS berekend op basis van de gemeentebegrotingen. Met uitzondering van 2006 is dit de laagste stijging in 25 jaar.

Alle andere jaren stegen de gemeentelijke belastingen en heffingen harder. Nu dus niet zo hard, maar toch wel sneller dan de inflatie.

Het Nibud houdt bij wat gezinnen maandelijks gemiddeld kwijt zijn aan onroerende zaakbelasting, reinigingsbelasting, rioolheffing, hondenbelasting en waterschapsheffing. Hier zitten niet alle gemeentelijke inkomsten bij. Aan de andere kant wel weer een heffing van de waterschappen bij. Toch geeft het een aardige indruk van de trend.

Verdubbeld
Kijk je naar wat huishoudens maandelijks aan kwijt zijn aan lokale lasten dan is dit bedrag voor een gezin met een eigen woning, twee kinderen en een netto inkomen van 3000 euro per maand sinds 2002 verdubbeld. Dit gezin betaalde in 2002 48 euro per maand aan lokale heffingen, in 2009 was dit bedrag opgelopen tot 90 euro per maand.

Zie: In beeld: lokale lasten voor gezin met koophuis.
Een eenpersoonshuishouden met een huurhuis en een netto inkomen van 1500 euro betaalt ruim 30 procent meer dan in 2002. In 2002 betaalde deze persoon 28 euro per maand, in 2009 39 euro.

Zie: In beeld: lokale lasten voor eenpersoonshuishouden met huurhuis.

Ook in 2006 betaalde een gezin met eigen huis meer dan in 2005. Dat is opvallend, aangezien in dat jaar het gebruikersdeel van de ozb werd afgeschaft. Je zou daarom verwachten dat huiseigenaren dat jaar beter af zouden zijn.

Het Nibud wijt de gestegen lasten vooral aan de rioolheffing die sinds 2006 flink is gestegen.

Dit is in lijn met wat Maarten Allers zegt van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van Lagere Overheden (Coelo). "De heffing die al jaren het meeste stijgt is die rioolheffing. Maar gemeenten hebben dan ook veel meer taken gekregen op dat gebied. Ze moeten bijvoorbeeld voor regenwateropvang betalen, en hebben te maken met allerlei milieuregels uit Brussel. Dat kost handen vol geld."

Ozb wordt flink hoger
Hiertegenover staat echter weer een dreigende stijging van de ozb. Eerder deze week sprak de raad voor Financiële Verhoudingen de vrees uit dat gemeenten in plaats van (meer) te bezuinigen de ozb de komende jaren flink zullen gaan verhogen.

Mark Huijben, overheadspecialist van adviesbureau Berenschot: "Normaal gesproken zie je dat een organisatie minder uitgeeft aan overhead als de financiële druk toeneemt: elke euro die besteed wordt aan overhead kan immers niet naar het primaire proces. Bij gemeenten is deze druk minder aanwezig, dan in bijvoorbeeld het onderwijs of de zorgsector. Gemeenten hebben immers altijd nog de mogelijkheid de ozb te verhogen."

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten zegt niet in te kunnen gaan op stijgingen van de ozb. De woordvoerder: "De tarieven worden vastgesteld door de gemeenteraad. Dit gebeurt op basis van lokale afwegingen. Wat de heffingen betreft, wijst ook de VNG erop dat die kostendekkend moeten zijn. "Stijgingen zijn het gevolg van extra wettelijke taken."

Zichtbaar
Al met al vindt Allers van het Coelo de gestegen gemeentelijke belastingen relatief laag . "Van elke euro die je aan belasting betaalt, gaat nog geen 3 cent naar de gemeenten. Dat is dus eigenlijk helemaal niet veel. Het probleem is alleen dat gemeentelijke heffingen zo zichtbaar zijn. Je krijgt ze zo op de mat."

Of burgers ook meer terugkrijgen van gemeenten is lastig te zeggen. "Natuurlijk zou je willen bekijken wat je ervoor terugkrijgt, maar dat is moeilijk te berekenen", aldus Allers. "Wij zouden dat wel willen berekenen, maar hoe zouden we dat moeten doen? Veel van wat gemeenten doen is niet in cijfers uit te drukken. Wat wij wel weten is dat burgers hun gemeente in enquetes een dikke voldoende geven." [z24.nl]