Consument nog niet uit de recessie

ING Groep 0.41 % === AEX-index 0.10 %
Nederland uit de recessie? Formeel misschien, maar zolang consumenten en bedrijven het niet zien zitten, is er weinig reden tot juichen.

Jawel, we zijn uit de recessie. Ten minste, dat stelt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vrijdag 13 november, op basis van de groeiraming van de Nederlandse economie in het derde kwartaal.

Voor het eerste in vijf kwartalen trok de economische groei licht aan, met 0,4 procent. Dat wil zeggen: als je meet ten opzichte van een kwartaal eerder. Vergeleken met 2008 boekte Nederland in de maanden juli, augustus en september nog een stevig min van 3,7 procent.

Het is daarom een beetje vroeg om vlag uit te hangen. Zeker als je naar de onderliggende ontwikkelingen kijkt. Net als in andere westerse landen is het in Nederland hoofdzakelijk de overheid die de economie op de been houdt. Consumenten en bedrijven maken nog een uiterst matte indruk.

Lichtpuntje uitvoer
Een bescheiden lichtpuntje voor Nederland is de export. Die daalde vergeleken met een jaar eerder met 8,1 procent en dat is duidelijk beter dan de minnen van 12,4 en 11,7 procent uit het tweede en eerste kwartaal van dit jaar. Deze relatieve verbetering stemt aardig overeen met het prille herstel van de wereldhandel in juni, juli en augustus, waarvan het Centraal Planbureau in oktober melding maakte.

Voor een kleine, open economie als Nederland is de export traditioneel een belangrijke motor. Daarbij telt ook mee dat Nederland een grote draaischijf is voor elektronica, speelgoed en kleding die uit Aziatische landen via Rotterdam en Schiphol naar de rest van Europa wordt doorgestuurd.

Deze zogenoemde wederuitvoer was afgelopen jaar goed voor een kleine 40 procent van de totale export van 457 miljard euro. Zodra de wereldhandel herstelt merkt Nederland dat meteen.

Consument wil nog niet
Voor het overige ziet het plaatje er echter behoorlijk mistroostig uit. De bestedingen van huishoudens namen in het derde kwartaal opnieuw af, met 2,6 procent.

Consumenten houden de hand op de knip en leggen spaarbuffers aan voor onzekere tijden. Heel vreemd is dat niet, gelet op de nog altijd zwakke situatie op de arbeidsmarkt. In het derde kwartaal nam de werkgelegenheid opnieuw af en waren er 7,86 miljoen banen, 37 duizend minder dan een kwartaal eerder.

Bedrijven investeren niet
De afwachtende houding van consumenten is slecht nieuws voor bedrijven. Dit bleek in juli, augustus en september onder meer uit aanhoudende dalingen in de productie van de bouw en de zakelijke dienstverlening.

Ondernemers zien per saldo nog weinig kansen. De afname van de investeringen in machines en gebouwen was met 14,4 procent sterker in juli, augustus en september, dan in de voorgaande twee kwartalen. Alleen infrastructurele projecten waar de overheid opdrachtgever is, boden enig soelaas.

Bedrijven kregen dit jaar stevige omzetdalingen voor de kiezen en kozen ervoor diep in de kosten te snijden, met een forse ontslaggolf als gevolg. Het derde kwartaal markeerde het punt waarbij makkelijke kostenbesparingen zo'n beetje binnen zijn. Het is nu wachten op vraagherstel.

Hopen op de handel
De groeicijfers van het derde kwartaal geven geen enkele aanleiding om te verwachten dat Nederlandse consumenten de economie op eigen houtje uit het slop trekken door hun spaarbuffers aan te spreken. Daarvoor zijn de economische vooruitzichten te onzeker.

Het duwtje in de rug moet waarschijnlijk, zoals vaker, van buiten komen via de aantrekkende wereldhandel. De exportkrimp van 8 procent uit het derde kwartaal geeft enige hoop, afgezet tegen de nog veel sterkere uitvoerdaling uit de eerste helft van dit jaar. Maar om nou te zeggen dat we daarmee uit de recessie zijn...[z24.nl]