Aasgieren zweven boven Griekenland

Afschrijven op de Griekse staatsschuld lijkt onvermijdelijk. Maar daarbij zijn er niet alleen verliezers. Slimme hedgefondsen staan klaar om grof geld te verdienen.

Woensdag 26 oktober, op de Europese top der toppen, moeten drie met elkaar verbonden problemen worden opgelost: de vrijwel onvermijdelijke wanbetaling van Griekenland, extra kapitaalbuffers voor Europese banken en versterking van het noodfonds om de schuldfinanciering van Italië en Spanje te waarborgen.

De drie problemen zijn nauw met elkaar verbonden. Afschrijven op beleggingen in Griekse staatsschuld betekent dat banken verliezen moeten nemen. En dat impliceert weer dat bankbuffers moeten worden aangevuld.

De mate waarin commerciële banken geholpen moeten worden door hun eigen overheid, bepaalt hoeveel ruimte overheden zelf houden om het Europese noodfonds te steunen.

Startpunt: Griekse afschrijving

De afschrijving op de Griekse staatsschuld is bij dit dominospel in alle gevallen het startpunt. In de wandelgangen is inmiddels sprake van een afschrijving die kan oplopen tot 60 procent op de Griekse staatsschuld. Maar dat klinkt simpeler dan het is.

Om te beginnen is de opzet nog altijd dat banken en andere beleggers 'vrijwillig' afschrijven op Grieks schuldpapier dat ze in bezit hebben. Dit om te voorkomen dat er extra onrust ontstaat op financiële markten. Bijvoorbeeld als de vrees post vat dat na Griekenland een gedwongen afschrijving ook mogelijk wordt voor andere euroschulden, zoals die van Italië. Met als gevolg dat bijvoorbeeld Italiaanse leenrentes hard oplopen.

Banken stribbelen tegen

Maandag 24 oktober benadrukte de lobbyclub voor de banken, het IIF, bij monde van directeur Charles Dallara tegenover persbureau Reuters niettemin dat er een grens zit aan de mate waarin banken 'vrijwillig' Griekse verliezen kunnen nemen.

Daarbij zitten er diverse addertjes onder het gras. Uit deze analyse van de Franse zakenbankier Georges Ugeux blijkt bijvoorbeeld dat van de totale Griekse staatsschuld van circa 350 miljard euro nog maar 81 miljard euro bij commerciële banken zit. En daarvan is 49 miljard euro in handen van Griekse banken.

Als op de 81 miljard euro de helft wordt afgeschreven gaat het om een totaal bedrag van circa 40 miljard euro. Opvallend is dat dit fors lager is dan bijvoorbeeld het bedrag van circa 100 miljard euro dat banken via aandelenemissies of met hulp van overheden zouden moeten ophalen, zoals dit weekend uitlekte.

Als de eurolanden inderdaad eisen dat banken hun kapitaalbuffers met ruim 100 miljard euro versterken, levert dat in ieder geval alvast een extra stootkussen op voor verdere problemen met schuldbeleggingen.

Betaalt ECB mee?

Minstens zo belangrijk is wat er met de overige 269 miljard euro aan Griekse schuld gebeurt.

Daarvan is bijvoorbeeld naar schatting al ruim 45 miljard euro opgekocht door de Europese Centrale Bank (ECB). Als de ECB ook vrijwillig 50 procent afboekt, wordt dit deel van de rekening indirect door belastingplichtigen in eurolanden betaald. Een volgend deel van de Griekse schuld, volgens het Duitse weekblad der Spiegel zo'n 65 miljard euro, is bij monde van een eerdere steunoperatie voor Griekenland op conto van de overige eurolanden en het IMF gekomen.

Vervolgens blijft er nog circa 159 miljard euro Griekse schuld over die in handen is van private vermogensbeheerders en staatsbeleggingsfondsen uit Azië en het Midden-Oosten.

Gok hedgefondsen

Vraag is wat deze groep gaat doen. Wellicht dat pensioenfondsen en staatsbeleggers meedoen aan de vrijwillige afschrijving op hun Griekse beleggingen. Maar de BBC meldde op 25 oktober dat er bij de private beleggers ook speculatieve hedgefondsen zitten, die al voor miljarden aan kortlopende Griekse staatsschuld hebben opgekocht.

Deze speculanten zouden van plan zijn niet mee te doen aan de vrijwillige afschrijving op Griekse schuld. Zodra de Griekse overheid nieuwe uitkeringen krijgt via het IMF en het Europese noodfonds, eisen de hedgefondsen de volle uitbetaling van hun Griekse leningen op, aldus de BBC.

Zo liggen er potentieel winsten van meer dan 100 procent in het verschiet, op schuld die nu tegen bijvoorbeeld de helft of minder van de oorspronkelijke leenwaarde op de markt kan worden gekocht. Obligatiespecialist Christopher de Vrieze geeft tegenover de BBC aan dat hedgefondsen vooral naar Griekse schuld kijken die in de eerste helft van 2012 moet worden afgelost.

Slikken

Europese leiders zitten hierbij met een groot dilemma. Zolang de afschrijving op Griekse schulden vrijwillig blijft, kunnen zogenoemde 'free riders' grif verdienen. Een geforceerde afschrijving op Griekse schuld, waarbij alle beleggers verplicht hun verlies moeten nemen, is echter riskant. Niemand wil dat Italië en Spanje onverhoeds besmet raken. Ook hier moet woensdag blijken, wie aan het langste eind trekt. [Z24]